استرس امتحان دارید، این مطلب را بخوانید.

استرس در دانش آموزان و راه های کاهش آن

انواع اضطراب تحصیلی :

· اضطراب تسهیل کننده یا تسریع کننده : میزان متوسط اضطراب و فشار موجب تسهیل کارکردفرد می شود.

· اضطراب ناتوان کننده :‌اگر اضطراب از حد معینی فراتر رود باعث پریشانی ، عدم تمرکز ، احساس درماندگی ،‌ اختلال ذهنی ،‌شناختی و رفتاری /جسمی می گردد.

عملکرد ضعیف افراد مضطرب تنها به نقایص شناختی مربوط نمی شود. دراین افراد اضطراب می تواند مربوط به شایستگی و صلاحیت انجام امتحان ، نقص درروش های مطالعه و کمبود مهارت های امتحان باشد.

در اضطراب امتحان متغیرهای زیادی مؤثر می باشد که در این میان اضطراب عمومی و کلی مهم تر می باشد.

زمان شکل گیری اضطراب امتحان :

اضطراب امتحان در سنین 12ـ10 سالگی شکل می گیرد .

در 25% از دانش آموزان اضطراب امتحان آسیب زا بوده و با افزایش سن میزان آن افزایش می یابد.

نقش جنسیت در اضطراب امتحان :

به دلیل مسایل فرهنگی و نقش های جنسیتی دختران مضطرب تر از پسران هستند ،‌زیرا اضطراب توسط دختران و زنان پذیرفته شده است . (‌کریگ و دابسون 1995).

گسترش و ثبات اضطراب امتحان :

ساراسون (1973) اعتقاد دارد،‌اضطراب حالتی است که در تعامل والدین با کودک گسترش یافته و ثبات می یابد. او ادعا می کند والدین کودکان دارای اضطراب امتحان ، علاوه بر این که نیاز به محبت و امنیت آنها رانادیده می گیرند ،‌درکمک کردن به آنها نیز کارا نیستند. این اولیا فرزندان خود را بون توجه به علایق و استعدادهای آنهابرای کسب موفقیت مورد نظر خود تحت فشار قرار می دهند. در برخی موارد والدین آرزوهای تحقق نیافته ی خود را به فرزندانشان القا می کنند.

عوامل مؤثردرمیزان اضطراب امتحان :‌

· تنبیه کودک به واسطه ی نمره ی کم

· انتظارات معلم

· مهارت های تحصیلی و روش های مطالعه

· دشواری امتحان

· شرایط برگزاری امتحان

· هوش

· طبقه اقتصادی ،‌اجتماعی

· انگیزه پیشرفت

· نوع شخصیت

· و ...

·

عوامل بوجود آورنده ی اضطراب امتحان :

1. فردی: انتظاربیش از حد از خود/ضعف اعتماد به نفس/عدم باور مثبت نسبت به موفقیت / رقابت بیش از حد/عدم آمادگی و برنامه ریزی لازم / عدم تمرکزبر امتحان و درس خواندن /شخصیت مضطرب و کمال گرا/کم بودن انگیزه / هوش متوسط/ و...

2. خانوادگی :‌سخت گیری بیش از اندازه /عدم حمایت و تشویق /والدین مضطرب/اختلافات خانوادگی /رقابت غیر منطقی/تهدیدهای بی مورد/توجه بیش از حد به مسایل تحصیلی فرزند/ الگوهای خشک فرزندپروری/سرزنش و تنبیه / وضعیت اقتصادی پایین / عدم تشویق / و...

3. عوامل مدرسه ای : انتظارات غیر واقعی آموزگاران /محیط نامناسب امتحان / مقررات خشک/ نوع پرسش های امتحان / ایجاد رقابت های ناسالم / عدم توجیه دانش آموزان برای امتحان /عوامل مزاحم مثل سر و صداو نور/ تهویه ی نامناسب

نشانه ها و علایم اضطراب امتحان :

· oناراحتی های گوارشی ،‌آشفتگی معده ،‌سرگیجه، بی اشتهایی، حالت تهوع

· تپش قلب ، بی خوابی، تنگی و کوتاهی نفس

· لرزش در صدا ، ضعف ، عرق کردن

· لکنت زبان ،‌خشکی دهان

· عدم تمرکز ، ضعف خود پنداره ، آشفتگی ذهن ، ارزیابی غلط از توانایی های خود، افت تحصیلی ، بیزاری از مدرسه ، خطاهای ادراکی، حواس پرتی، هیجانات افراطی، کاهش سیستم ایمنی بدن

علایم اضطراب پس از امتحان :

· بی تفاوتی ساختگی و ظاهری

· احساس گناه ( چرا بیشتر مطالعه نکردم )

· خشم ( آموزگار نمی خواست من نمره ی قبولی بیاورم )

· سرزنش ( اگر کتاب درسی آنقدر خسته کننده نبود! )

· افسردگی ( دلیلی نمی بینم که بعد از امتحان در مدرسه بمانم)

·

درمان های روان شناختی ،‌دارودرمانی یا هردو ؟

مطالعات نشان داده است که انواع خاص مداخله های روان شناختی نه تنها از دارو نماهای معتبرمؤثر- تر هستند بلکه بهتر از رویکردهای دارویی موجود بوده و دست کم در موقعیت قابل قبولی قرار دارند . مداخله ی روان شناختی اثر دراز مدت و حتی بیماران تا دوسال بعد نیز وضعیت بهبود خود را حفظ می - کنند ، درحالی که داروها عوارض جانبی مانند گیجی ،‌خشکی دهان را ایجاد نموده و قطع آن نیز به دلیل وابستگی جسمی و روانی فرد را دچار مشکل می نماید .

شیوه های درمانی شناختی ـ‌درمانی

1. تن آرامی

2. حساسیت زدایی منظم

3. ایمن سازی در مقابل استرس

4. آموزش مهارت های مطالعه

5. مقابله با باورهای غیر عقلانی و غیر منطقی

6. ایمن سازی در مقابل استرس

7. روش پس خوراند زیستی ( افراد به گونه ای به دستگاه های هدایت کننده متصل می شوند تا بتوانند پیوسته اطلاعات دقیقی درباره ی فعالیت های فیزیولوژیکی خود مانند ضربان قلب یا تنش عضلانی رادر اختیار داشته باشند . براساس دستور العمل های درمانگر و توجه به علامت های دستگاه هدایت کننده بیماران به تدریج می آموزند که فعالیت های ارادی و حتی فعالیت های فیزیولوژیکی غیر ارادی خود را مهار کنند . )

8. آموزش توجه (عدم توجه به محرک های نامربوط به تکلیف و توجه به محرک های مربوط به تکلیف)

نقش اولیای مدرسه در کاهش اضطراب امتحان :

- عدم ایجاد ترس و واهمه از امتحان در دانش آموزان ( جلسه ی امتحان نه انتقام)

- اطمینان خاطر به دانش آموزان درراستای طراحی سؤالات از متن کتاب

- گنجاندن سؤالات دشواردر شماره های آخر

- اجتناب از ایجاد رقابت ناسالم در میان دانش آموزان

- هدف امتحان ارزیابی از دانسته های دانش آموزان می باشد نه آنچه را که نمی دانند

- توجه به اصول سنجش و اندازه گیری خصوصاً سطح دشواری سؤالات

- اجرای امتحانات مستمر و خودآزمایی به منظور آشنا کردن دانش آموزان با سؤالات و نحوه ی امتحان

- کاهش اعتبار نمره و ارزش گذاری به فعالیت های علمی و تحقیقات

- آموزش های جبرانی

- اجرای مسابقات علمی متعدد

- و ...

نقش مدیر در کاهش اضطراب امتحان :

· اعلام برنامه ی امتحان به دانش آموزان یک هفته قبل از امتحان

· تنظیم زمان آزمون ها با توجه به سختی و آسانی دروس

· اجتناب از برگزاری امتحانات با وقت بسیار کم

· هدایت دانش آموزان به محل برگزاری امتحان چند دقیقه قبل از شروع آزمون

· پیش بینی محل برگزاری و امکانات مناسب مانند تهویه ، نور کافی ، دمای مناسب ، صندلی ، حذف عوامل مزاحم صوتی و ... جهت اجرای آزمون

· توسل به دعا و نیایش و توکل به خدا هنگام شروع امتحان

· عدم جابجایی دانش آموزان هنگام شروع امتحان

· حضور معلم در جلسه و بیان جملات آرامش بخش به دانش آموزان

· عدم گفتگو با دانش آموز در زمان امتحان

· عدم توقف مراقبین بالای سر دانش آموزان

· عدم گوشزد نمودن مراقبین به جواب اشتباه سؤال

· اجتناب از برخورد شدید با دانش آموزان خاطی

· پیش بینی سیستم تهیه سؤالات امتحانی با کیفیت بالا و خوانا و مناسب

· عدم گفتگو با دانش آموزان حین امتحان

نقش خانواده در کاهش اضطراب امتحان :

· جو عاطفی دور از تنش و مشاجره

· محدود نمودن میهمانی و رفت و آمدهای مکرر

· توجه به خواب ، استراحت و تفریح دانش آموزان

· کاهش یا حذف وظایف محوله ی خانگی به دانش آموزان

· حمایت عاطفی و اطمینان بخشی دردوران امتحانات به دانش آموزان

· کاهش زمان تماشای تلویزیون تا حد امکان

· خودداری از ایجاد ترس ودلهره در دانش آموزان

· خودداری از فشار و توقع بیش از برای مطالعه از دانش آموزان

· خودداری از سرزنش دانش آموزان به واسطه ی امتحان ناموفق

· خودداری از حبس نمودن دانش آموزان جهت مطالعه

· پیش بینی تغذیه ی مناسب و قوی ویژه ی دانش آموزان در ایام امتحانات و عدم مصرف مواد کافئین دار مانند : نوشابه ، قهوه و غذاهای ادویه داردربرنامه ی غذایی

· عدم بروز انتظار بالا و کمال گرایی از فرزندان از سوی خانواده نسبت به نمرات بالا

· عدم مقایسه فرزندان با یکدیگر و با دیگران

· عدم تأکید مکرربه درس خواندن

· ایجاد انگیزه ، تقویت روحیه با ارایه ی پاداش و تقویت های مطلوب

· مروربرگه های امتحانی فرزندان به منظور شناسایی ورفع نقاط ضعف درسی آنان

· مصرف عرق نعناع ، دوغ ، عرق بیدمشک و کاسنی

نقش دانش آموزان در کاهش اضطراب امتحان :

· توسل به دعا و نیایش و توکل به خدا هنگام امتحان

· تقسیم مباحث کتاب ومطالعه ی به مرور دروس

· تنظیم وقت با برنامه ی امتحانی

· بستن کتاب وتکرار مطلب آموخته شده به منظور کاهش اضطراب

· تکرار جملاتی مانند : « شروع هرکاری درابتدا آنطور که باید خوشایند نیست ، وقتی که پیشرفت کردم انگیزه ی بیشتری پیدا خواهم نمود. »‌ به منظور کاهش اضطراب و افزایش اعتماد به نفس

· شب امتحان زمان مرور درس است .

· اضطراب نوعی احساس فریب انگیز است که به شما القا می کند از پس هرکاری که قراراست انجام دهید بر نمی آیید. پس در شرایط اضطراب دست از تلاش و کوشش برندارید و به مطالعه ی درس امتحانی مشغول شوید .

· بیان اضطراب و قلمداد نمودن اضطراب امتحان به عنوان یک اختلال جزیی

· استراحت و غذای کافی جهت شب امتحان

· حفظ سلامتی و آرامش روانی در دوران امتحان

· نشستن روی صندلی امتحان و کشیدن چند نفس عمیق

· رهانمودن عضلات بدن و تنفس عمیق

· پوشیدن لباس مناسب و خوردن تغذیه ی کافی قبل از امتحان

· خودداری از القای منفی مانند : من حتماً قبول نخواهم شد.

· ابتدا سؤالات آسان را پاسخ دهید

· به اتفاقات و رخدادهای خاص درجلسه توجه نکنید.

· از نشستن در کنار دانش آموزان مزاحم خودداری کنید.

 

تهیه و تنظیم از محبوبه ملکی-کارشناس ناحیه 3 اداره آموزش و پرورش استان کرمانشاه